Κατηγορία: Γενικά Νέα

Ενεργητική Ακρόαση: το κλειδί για αποτελεσματική επικοινωνία

«Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ακούν με την πρόθεση να καταλάβουν. Ακούν με την πρόθεση να απαντήσουν» (Carl Rogers).

Η επικοινωνία είναι ο τρόπος για να εκφράσουμε τις ανάγκες , τις επιθυμίες, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Αν δεν υπάρχει αυτή ή αν εφαρμόζεται με τρόπους που την καθιστούν αναποτελεσματική τότε σίγουρα δυσκολευόμαστε να χτίσουμε σχέσεις εμπιστοσύνης με τον εαυτό και τους άλλους.
Είναι σύνηθες σε όλους μας το παρακάτω μοντέλο επικοινωνίας σε μια συνομιλία: ο ένας συνομιλητής μοιράζεται την ώρα που ο άλλος κοιτάει το κινητό του, στέλνει email, παρεμβαίνει στη ροή της κουβέντας διακόπτοντας ή ετοιμάζει στο μυαλό του την απάντηση που θα δώσει. Μια τέτοια αντιμετώπιση κάνει επώδυνη και αποπροσανατολιστική τη συζήτηση καθώς σπάνια καταφέρνει να είναι αποτελεσματική.
Προκειμένου να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά, είναι απαραίτητο να είμαστε ειλικρινείς , να έχουμε σεβασμό ο ένας στον άλλο αλλά κυρίως να είμαστε διαθέσιμοι να ακούσουμε χωρίς να υποβάλλουμε σε κρίση τα λεγόμενα του άλλου ή να δίνουμε συμβουλές.
Ενεργητική ακρόαση: το κλειδί για γόνιμη επικοινωνία

Τι είναι;

Αποτελεί ένα μοντέλο επικοινωνίας κατά οποίο αλληλεπιδρούμε με τον συνομιλητή μας με θετικό τρόπο. Κατά τη διαδικασία αυτή ακούμε προσεκτικά, αναδιατυπώνοντας όσα λέγονται χωρίς να κρίνουμε, να ερμηνεύουμε ή να επιδεικνύουμε τις λύσεις. Εστιάζουμε πλήρως σε αυτά που λέγονται, ακούμε με όλες τις αισθήσεις μας δίνοντας πλήρη προσοχή στον συνομιλητή. Είναι μια δεξιότητα επικοινωνίας που στηρίζεται στην ενσυναίσθηση, στην κατανόηση και αποδοχή του άλλου καθώς και στο σεβασμό της δυσκολίας που βιώνει.
Ποια είναι τα οφέλη της ΕΑ στη σχέση μας με τα παιδιά;;
Η επικοινωνία με τα παιδιά έχει πολλές δυσκολίες καθώς τις περισσότερες φορές ο ενήλικας έχει την τάση να ερμηνεύει, να προβάλλει, να κριτικάρει και να κατευθύνει τις συμπεριφορές των παιδιών. Αυτό όμως τις περισσότερες φορές δεν είναι αποτελεσματικό και η επικοινωνία καταλήγει σε αδιέξοδο. Στον αντίποδα, αν εφαρμόσουμε ενεργητική ακρόαση θα έχουμε καταφέρει :
• Να ακουστεί η ανάγκη του παιδιού. Αξίζει να θυμόμαστε ότι πίσω από κάθε συμπεριφορά του παιδιού, εκφράζεται μια ανάγκη του
• Να εκφράσει τα συναισθήματά του
• Να αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του
• Να αναλάβει πρωτοβουλία για την εύρεση τρόπων επίλυσης των προβλημάτων
• Να διαχειριστεί τις συγκρούσεις αποτελεσματικά
• Να επενδύσουμε στην οικοδόμηση της ψυχικής ανθεκτικότητας του παιδιού
• Να καλλιεργήσουμε την αυτοεκτίμησή του
Πως γίνεται;
O Thomas Gordon στο βιβλίο του ” Τα Μυστικά του Αποτελεσματικού Γονέα ” μας προτρέπει να ακολουθήσουμε την μέθοδο της ενεργητικής ακρόασης, για να καταφέρουμε ν’ ακούμε τα παιδιά μας με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε κι εκείνα να θέλουν να μας ακούν.

Παράδειγμα

Το παιδί επιστρέφει από το σχολείο και λέει στην μητέρα του :
– Ο Σωκράτης είναι βλάκας . Δεν τον θέλω για φίλο.
Η μητέρα πηγαίνει κοντά του και του λέει:
– Δηλαδή νομίζεις ότι ο Σωκράτης είναι βλάκας;
Το παιδί αρκετά θυμωμένο απαντά: ΄
– Ναι αυτό νομίζω και δεν θα τον ξαναμιλήσω. Είναι βλάκας… είναι βλάκας.
– ΄Αστα αυτά. Είστε φίλοι. Αύριο θα το ξεχάσετε.
Η μητέρα απομακρύνεται και αφήνει το παιδί της μόνο και θυμωμένο.

Ενεργητική ακρόαση
– Φαίνεσαι αρκετά εκνευρισμένος αγόρι μου. Νιώθεις απογοητευμένος από τον φίλο σου ; Θα ήθελες να το συζητήσουμε ;
– Με παράτησε και έφυγε με κάποιον καινούργιο συμμαθητή μας.
Όταν του είπα ότι δεν αφήνουν έτσι τους φίλους, μου είπε ” Αι παράτα με.”
Η μητέρα θέλει να αναγνωρίσει τα συναισθήματα του παιδιού της και του λέει :
– Έχω την εντύπωση ότι νιώθεις πως δεν σε σέβεται με τον τρόπο που σου μίλησε.
– Ναι δεν σεβάστηκε την φιλία μας.
Παρατηρούμε τη γλώσσα του σώματος, τις λέξεις που χρησιμοποιεί το παιδί μας, τις χειρονομίες, την έκφραση του προσώπου του. την ένταση της φωνής του, αν θέλουμε να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα του.
Για να καταφέρουμε να γίνουμε ενεργητικοί ακροατές χρειάζεται να έχουμε καλή οπτική επαφή με τον συνομιλητή μας. Από το βλέμμα του και το ύφος του μπορούμε να λάβουμε πολλές πληροφορίες και να κατανοήσουμε εν μέρει το συναίσθημά του. Είναι σημαντικό εκτός από αυτά που μας λέει, να παρατηρούμε την στάση και τις κινήσεις του σώματός του. Κάθεται και μας μιλάει με άνεση; Κάνει νευρικές κινήσεις με τα χέρια; Το σώμα του είναι στραμμένο προς το μέρος μας ή όχι;
Στην πράξη, η ενεργητική ακρόαση είναι μια απαιτητική διαδικασία, η οποία δεν κατακτιέται αμέσως. Αντίθετα χρειάζεται συνεχή εξάσκηση. Κάθε προσπάθεια που καταβάλλουμε όμως αξίζει, και αυτό συνήθως το συνειδητοποιούμε σε βάθος χρόνου. Τα παιδιά χρειάζονται κάποιον να τα ακούει χωρίς να τα επικρίνει, πολύ περισσότερο χρειάζονται τον ενήλικα να τα «συνοδεύει» στην εμπειρία και το βίωμά τους όσο δύσκολο κι αν είναι. Αυτή η συνθήκη της αποδοχής άνευ όρων είναι που δημιουργεί το πλαίσιο ελευθερίας και αυτονομίας που είναι σημαντική για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

Γράφει: Αλεξάνδρα Πετκοπούλου , Med Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση